L A T A R N I A   M O R S K A  -  K O £ O B R Z E G

 

¦wiat³o latarni morskich jak zwiastun dobrej nadziei ,albatros, jest dla ¿eglarzy ¶wiadectwem blisko¶ci brzegu i bezpiecznego, zacisznego postoju przed dalsz± wêdrówk± po morzach i oceanach.

Jednym z takich zwiastunów dobrej nadziei jest Latarnia Morska w Ko³obrzegu. Pierwsze ¶wiat³o nawigacyjne pe³ni±ce rolê latarni morskiej rozb³ys³o w Ko³obrzegu w roku 1666 z wie¿y wybudowanego w³a¶nie budynku zarz±du portu. Mia³o ono jednak charakter okazjonalny tzn. zapalano ogieñ tylko wówczas, gdy do portu zbli¿a³ siê jaki¶ statek. Dopiero w roku 1878 znajdujemy dok³adne informacje o latarni jako ¶wietle nawigacyjnym w spisie latarñ oraz w locji.

Od roku, 1866 czyli 200lat od pierwszego zapalenia ¶wiat³a, latarnia morska w Ko³obrzegu pali³a siê, co noc. ¦wiat³o zasilane by³o olejem rzepakowym w lampie Fresnela. Zu¿ywano go 77,6 kg w ci±gu roku. Do zadañ latarnika nale¿a³o w szczególno¶ci pilnowanie, aby ogieñ pali³ siê bez przerw, aby w zanadrzu znajdowa³ siê zapas oleju oraz niedopuszczanie do zadymienia optyki. Laterna znajdowa³a siê na wysoko¶ci 7,8 m n.p.m. i mia³a zasiêg ok.5 Mm (mila morska 1852 m ). ¦wieci³a ona ¶wiat³em bia³ym.

Trzydzie¶ci lat pó¼niej tj. w roku1896 wg spisu latarñ ¶wiat³o umieszczone jest na wysoko¶ci 8.6 m n.p.m. Zmieni³ siê tylko kolor ¶wiat³a na czerwony. Przy zastosowaniu soczewki o ogniskowej 250 mm zasiêg ¶wiat³a zwiêkszy³ siê do 6 Mm.

Umiejscowiona ona by³a jak poprzednio na pomalowanym na ¿ó³to budynku stacji pilotów, który znajdowa³ siê u nasady wschodniego falochronu w miejscu obecnego Bosmanatu Portu. Dalsze dzieje Latarni Morskiej w Ko³obrzegu nierozerwalnie zwi±zane s± z losami potê¿nego fortu "Uj¶cie” stoj±cego na prawym brzegu uj¶cia rzeki Parsêty.

W roku 1627 u uj¶cia Parsêty wybudowany zosta³ "Blockhaus” którego zadaniem by³a obrona portu od strony morza. Umocnienia zosta³y zniszczone przez szalej±cy sztorm w 1709 r. Na miejscu zniszczonych umocnieñ w tym samym roku zbudowany zosta³ szaniec, który by³ widowni± ciê¿kich walk oblê¿niczych w latach 1758-1761. Szczególnie ciê¿kie boje artyleryjskie toczone by³y podczas trzeciego oblê¿enia w 1761 r. ,kiedy to artyleria nabrze¿na ostrzeliwa³a flotyllê rosyjsko - szwedzk± sk³adaj±c± siê z 50 okrêtów.

Po zakoñczeniu wojny siedmioletniej Fryderyk Wielki przeznaczy³ potê¿ne sumy na rozbudowê i modernizacjê ko³obrzeskiej twierdzy. Fort "Uj¶cie” mia³ kluczowe znaczenie dla obrony miasta od strony morza. W latach 1770-1774 na miejscu poprzednich umocnieñ zosta³ wybudowany okr±g³y fort o grubych murach. Na górnej platformie fortu usytuowane by³y dzia³a rozpo¶cieraj±c "parasol ochronny” nad ca³ym portem.

W latach 1832-1836 podczas modernizacji nadaj±cej ostateczny kszta³t fortu dokonano pogrubieñ murów poprzez domurowanie dodatkowego p³aszcza z ceg³y, oraz wymurowano ¶ciany os³onowe szañca, które zachowa³y siê do dnia dzisiejszego.

Fort "Uj¶cie” w obecnym kszta³cie sk³ada siê z trzech kondygnacji. W najni¿szej, podziemnej znajdowa³y siê magazyny prochu, amunicji oraz ¿ywno¶ci .Warta uwagi jest istniej±ca do dnia dzisiejszego studnia z pitn± wod±. ¦rodkowa sala, obecnie kawiarnia, by³a sal± za³ogow±, natomiast górna i taras by³y stanowiskami ogniowymi artylerii. Taras ponadto by³ przykryty czap± ziemn± spe³niaj±c± rolê kulochwytu.

W roku 1873, po wojnie niemiecko-francuskiej, Ko³obrzeg straci³ status twierdzy i nast±pi³a demilitaryzacja. Konsekwencj± tych dzia³añ równie¿ fort "Uj¶cie” straci³ na znaczeniu. W roku 1899 na szañcu fortu zosta³a wybudowana stacja pilotów o lekkiej ryglowej konstrukcji. Mo¿na j± by³o w razie konieczno¶ci ³atwo i szybko rozebraæ. Do budynku stacji pilotów od strony po³udniowo-zachodniej przylega³a 25metrowa wie¿a latarni morskiej o takiej samej samej konstrukcji. Obiekt utrzymany w kolorze br±zowym z ciemniejsz± konstrukcj± ryglow± przykryto dachem z gontu.

¦wiat³o latarni usytuowane by³o na wysoko¶ci 14 m i ¶wieci³o czerwonym ¶wiat³em ci±g³ym. Po zastosowaniu soczewki o ogniskowej 150 mm jego zasiêg wynosi³ 8 Mm. Dopiero w roku 1904 wprowadzono ¶wiat³o przerywane. W takim kszta³cie obiekt przetrwa³ do 1909 roku, kiedy to na miejscu ryglowej konstrukcji wybudowano masywny budynek z ceg³y. O¶miok±tna wie¿a latarni usytuowana by³a w miejscu swojej poprzedniczki. Elewacja budynku by³a w kolorze ¿ó³tym. Gazowe ¶wiat³o ¿arowe znajdowa³o siê na wysoko¶ci 25 m n.p.m. i mia³o zasiêg 12 Mm. W tym kszta³cie obiekt przetrwa³ do ostatnich dni walk o Ko³obrzeg w 1945 roku.

Od pocz±tku walk o Ko³obrzeg w forcie "Uj¶cie” znajdowa³o siê stanowisko dowodzenia komendanta portu. 13 marca na jego rozkaz zosta³a wysadzona stacja pilotów wraz z latarni± morsk± gdy¿ stanowi³a doskona³y punkt orientacyjny dla polskiej artylerii ostrzeliwuj±cej port i uj¶cie Parsêty. W koñcowej fazie walk punkt dowodzenia przeniesiony zosta³ na pok³ad niszczyciela "Z-34” który operowa³ na ko³obrzeskiej redzie wraz z innymi jednostkami. 18 marca 1945 roku o godz. 6.45 ko³obrzeski port zosta³ zdobyty i tego samego dnia odby³y siê za¶lubiny z morzem. Uroczysto¶æ za¶lubin oraz msza polowa odby³y siê przy forcie stanowi±cym pó¼niejsz± podstawê latarni morskiej.

Bezpo¶rednio po zakoñczeniu walk o Ko³obrzeg przyst±piono do odbudowy latarni morskiej. Rosyjscy projektanci zrezygnowali z poprzednich rozwi±zañ i postanowili zbudowaæ wie¿ê latarni na sklepieniu fortu. Latarnia Morska w Ko³obrzegu spe³nia³a i spe³nia do dnia dzisiejszego dwie funkcje: obiektu nawigacyjnego oraz pomnika ku czci poleg³ym o wyzwolenie miasta. Wydarzenia te upamiêtniaj± emblematy i tablica pami±tkowa wmurowane w elewacjê obiektu. Mury wie¿y wzniesiono z czerwonej licowanej ceg³y rozbiórkowej. Zwieñczeniem wie¿y latarni by³a galeryjka na której szczycie jako ¶wiat³o nawigacyjne umieszczono du¿± czerwon± gwiazdê.

W wyniku licznych protestów ¶rodowisk morskich w nied³ugim czasie zosta³a usuniêta i zast±piona znormalizowanym ¶wiat³em nawigacyjnym.

Do roku 1963 wokó³ latarni na cmentarzu wojennym spoczywa³y cia³a kilkudziesiêciu polskich i rosyjskich ¿o³nierzy poleg³ych w walkach o wyzwolenie miasta. Spoczywa³a tu równie¿ p.por. Emilii Gierczak która pod nawa³nic± ognia poderwa³a swój oddzia³ do ataku na dworzec kolejowy. 27.04.1963 polegli przeniesieni zostali na cmentarz komunalny na którym wydzielone zosta³y kwatery wojskowe. W sierpniu 1979 roku Urz±d Morski, ówczesny gospodarz obiektu, przyst±pi³ do kapitalnego remontu wie¿y latarni. Wymieniono drewnian± konstrukcjê schodów na stalow±. Zmieniono równie¿ zwieñczenie wie¿y latarni ze zmian± optyki w³±cznie która rozb³ys³a 29.07.1981 r. i ¶wieci do dnia dzisiejszego(1a). Jest to laterna typu PRB-21, jak na tamte czasy bardzo nowoczesna konstrukcja.

Sk³ada siê z 20, 200 Watowych ¿arówek zasilanych 30 Voltowym pr±dem, zamontowanych w panelach po 2 szt. Dwa zestawy paneli ustawionych w piêciok±ty, jeden na drugim przesuniête s± wzglêdem siebie o 36o co daje dziesiêciok±t.( 4a) Ca³o¶æ ustawiona jest na obrotowym stole który wykonuje dwa obroty na min.(3a ) W ten sposób uzyskiwana jest charakterystyka ¶wiat³a- 2 sek. ¶wiat³a 1 sek. przerwy. Zasiêg ¶wiat³a wynosi 16Mn (29,6km) .Do dnia dzisiejszego wygl±d wie¿y latarni nie uleg³ zmianie . Bardziej dramatyczne by³y losy fortu i szañca na, którym stoi Latarnia Morska.

Od zakoñczenia dzia³añ wojennych do roku 2001 na obiekcie nie by³y prowadzone ¿adne prace remontowe ani konserwatorskie. Wp³yw niszcz±cego ¶rodowiska morskiego, z±b czasu, zaniedbania w postaci braku wentylacji, jakiegokolwiek ogrzewania oraz braku zabezpieczenia spêkanych tarasów przed penetracj± wód opadowych zrobi³y swoje. Nast±pi³y liczne spêkania i rozwarstwienia poszycia.

W roku 2001 Urz±d Miasta bêd±cy w³a¶cicielem obiektu odda³ obiekt w dzier¿awê obliguj±c dzier¿awcê do wykonania prac remontowo - konserwatorskich na w³asny koszt. W ramach remontu zosta³y wykonane nastêpuj±ce prace:

  • wymiana posadzki fortu

  • wykopanie i odtworzenie "suchej fosy” wokó³ fortu

  • adaptacja jednej z sal na tawernê

  • zbicie cementowych tynków i odtwarzanie pierwotnego wygl±du dwóch pozosta³ych sal (wystawy tematyczne)

  • czê¶ciowa wymiana i naprawa murów fortu

  • oczyszczenie i hydrofobizacja murów fortu

  • czê¶ciowa wymiana i naprawa murów szañca

  • oczyszczenie i hydrofobizacja murów szañca

  • budowa schodów ³±cz±cych Bulwar Szymañskiego z obiektem

  • czê¶ciowa wymiana nawierzchni wokó³ obiektu

Wszelkie prawa do serwisu z pominiêciem materia³ów foto i tekstowych posiada WebDesign Q Tomasz Kolasa
78-100 Ko³obrzeg | ul. Morska 1 | tel.: (0-94) 35-204-47 | mobile 502 058 767 | 502 058 870
www.latarnia.kolobrzeg.pl | m.kuzniewicz@op.pl | LOKALIZACJA